De juridische belangen van standaardisatie in contracten
De Juridische en Bestekstechnische Commissie (JBC) is een cruciale schakel in de ontwikkeling van de RAW-systematiek. Niet voor niets krijgt voorzitter Evelien Bruggeman tijdens het RAW-congres op 30 september als een van de eersten de nieuwe RAW Jaarversie 2025 uitgereikt. Ze geeft ons alvast een inkijkje in het werk van de JBC en de juridische haken en ogen van het bouwrecht.
Evelien Bruggeman is sinds 2020 directeur van het Instituut voor Bouwrecht, het onafhankelijke kenniscentrum op het gebied van publiek- en privaatrechtelijk bouwrecht. Daarvoor al werkte ze als juridisch medewerker bij het Instituut. Daarnaast is ze hoogleraar bouwrecht aan de TU Delft. Aan diezelfde universiteit promoveerde ze zelf met een proefschrift over de koop- en aannemingsovereenkomst.
De rol van de JBC
De JBC is een vaste schakel in het controleproces van nieuwe of aangepaste RAW-teksten. De commissie kijkt daarbij naar de juridische kant. "Als JBC krijgen wij van de werkgroep de besteksteksten aangeleverd", legt Bruggeman uit. "We checken of ze juridisch passen in het systeem en of ze aansluiten bij de UAV. Daarnaast controleren we of de verschillende RAW-hoofdstukken onderling consistent zijn." Ze illustreert dit met een voorbeeld: "Recent troffen we een situatie aan waarbij een term als 'vervuiling' verschillende betekenissen had in verschillende hoofdstukken."
De JBC bestaat momenteel uit drie personen, juristen of professionals die door jarenlange ervaring met contracten diepgaande juridische kennis hebben opgebouwd. Als voorzitter ziet Bruggeman toe op een goed procesverloop. "Ik probeer de discussies in goede banen te leiden en ervoor te zorgen dat ze binnen de grenzen blijven waar de JBC over gaat."
In het proces wordt de JBC meestal in een laat stadium betrokken. Volgens Bruggeman is dat ook goed. "Voor ons is het eigenlijk het prettigst om laat in het proces in te stappen, wanneer er concrete teksten liggen waaruit blijkt dat de werkgroep heeft bedacht wat de sector nodig heeft. Dan kunnen we die juridisch toetsen." Na het advies van de JBC gaan de teksten terug naar de werkgroep voor reactie, en vervolgens door naar de RAW-raad.
Juridische uitdagingen
Gevraagd naar heikele juridische punten, noemt Bruggeman direct garanties. "De UAV regelt dat je in het bestek iets over garanties kan opnemen. Dat betekent dat de verschillende RAW-hoofdstukken daar aparte bepalingen over hebben. We willen natuurlijk dat die aansluiten bij wat in de UAV staat en dat ze ook onderling niet te veel verschillen." Vooral de startmomenten van garanties zorgen vaak voor discussie. "En natuurlijk zijn aansprakelijkheidskwesties altijd een punt: wanneer is iets een tekortkoming en hoe lang ben je daarvoor aansprakelijk?"
Als belangrijke juridische ontwikkeling van de afgelopen jaren noemt ze de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). "Hierdoor is een en ander gewijzigd in de manier waarop partijen samenwerken, en ook in het Burgerlijk Wetboek. Als gevolg daarvan had eigenlijk de UAV aangepast moeten worden, wat niet is gebeurd, maar het heeft wel effect gehad op het werk van de JBC."
Het belang van standaardisatie
Bruggeman is een groot voorstander van standaardisatie. "Opdrachtgevers en aannemers zijn enorm gebaat bij het werken met dezelfde teksten. Het geeft veel rechtszekerheid en duidelijkheid voor de hele sector." Ze benadrukt daarbij het belang van afstemming met de sector, die ook centraal staat in de paritair samengestelde RAW-werkgroepen. "Beide partijen moeten weten waar ze aan toe zijn en er moet overeenstemming zijn over de inhoud van de regelingen zodat daadwerkelijk sprake is van een ‘standaard’. Daarnaast wil je dat alles consistent is met het juridische kader, zodat er later geen gedoe ontstaat."
Bruggeman uit haar zorgen over de toekomst van standaardisatie. "We zien steeds meer opdrachtgevers die graag eigen teksten en eisen hanteren, waardoor de differentiatie groter wordt. Ook aannemers hebben soms moeite met gestandaardiseerde teksten." Als oorzaak wijst ze op de grote diversiteit binnen de sector: "Er zijn koplopers die goed kunnen meekomen met nieuwe ontwikkelingen, zowel technologisch als bijvoorbeeld op duurzaamheidsgebied, maar ook achterblijvers. Brancheorganisaties moeten hiertussen schipperen, waardoor consensus over een goede standaard ingewikkeld is. Dat consensus bereiken sowieso moeilijk is, blijkt ook uit het feit dat het niet gelukt is de herziening van de UAV tot een goed einde te brengen. En ook als je ziet hoelang het geduurd heeft om tot een nieuwe UAV-GC te komen."
Het Instituut voor Bouwrecht pleit hierbij voor een sterkere en meer sturende rol van de overheid. "Het is raar dat ze alles naar de sector duwen om tot consensus te komen, ze hebben zelf ook een rol te vervullen als marktordenaar en zouden het proces om tot standaardisatie te komen, veel beter kunnen faciliteren en stimuleren." Bruggeman ziet standaardisatie als essentieel voor toekomstige uitdagingen. "Het is echt noodzakelijk om de opgaven voor de komende jaren aan te kunnen, een efficiëntieslag te maken en door te kunnen."
De nieuwe RAW Jaarversie 2025 wordt op 30 september gelanceerd tijdens het RAW-congres. Naast Evelien Bruggeman krijgen ook André Houtepen (veelvoudig werkgroeplid) en Ron Wesseling (RAW-raad) deze uitgereikt.
Evelien Bruggeman
RAW-congres
Het RAW-congres is op 30 september in het WICC Hotel in Wageningen. Benieuwd naar het volledige programma of direct aanmelden? Ga dan naar de congrespagina.