Helpdeskvraag: "Gegarandeerd gedoe bij prijsschommelingen?”
Het onderwerp prijsstijgingen komt nog steeds veel ter sprake, zo ook aan de Helpdesk. Gelukkig zien steeds meer opdrachtgevers het nut in van een regeling als de risicoregeling of indexeringsregeling. Daar waar de regelingen eerst standaard werden uitgesloten, worden ze nu juist vaker toegepast. Toch gaat dit nog erg vaak mis of levert het discussies op. Ongeveer 10% van de helpdeskvragen van 2023 ging over de risicoregeling of indexeringsregeling. Wat gaat er dan toch steeds fout? We zien nog erg vaak dat regelingen door elkaar worden gebruikt of verkeerd worden toegepast. Hieronder een enkele voorbeelden uit de praktijk:
- De risicoregeling is van toepassing… En dan…?
Goed dat de opdrachtgever vermeldt dat de risicoregeling, die Standaard van toepassing is, ook daadwerkelijk van toepassing is. En nu? Er zijn geen percentages voor loonkosten en brandstoffenbestanddeel opgenomen in dit bestek. Laat staan dat er leverantieposten zijn aangemaakt, waarop de risicoregeling van toepassing is én welke bouwstoffengroep daar dan bij hoort. Percentages voor loonkosten en brandstofkosten kun je tijdens de uitvoering nog redelijk eenvoudig overeenkomen. Voor de leverantieposten ligt dat ingewikkelder en zal er een bestekswijziging overeengekomen moeten worden.
- Welke index moet je hanteren als vertrekpunt?
In bovenstaande bepaling wil de opdrachtgever indexeren vanaf de uiterlijke datum van indienen inschrijving + 1 jaar. Maar daar gaat het vaak mis. De prijzen van de aannemer zijn gebaseerd op het uiterste moment van indienen inschrijvingen, terwijl de regeling hierboven uitgaat van diezelfde prijzen maar dan een jaar later.
Uitgangspunt voor zowel de risicoregeling als de indexeringsregeling is dat we gaan indexeren op basis van het uiterste moment dat de aannemer zijn prijzen heeft kunnen indienen. Dat is het vertrekpunt. Dat betekent:
- bij de risicoregeling: de index op de uiterste datum voor het indienen van de inschrijving.
- bij de indexeringsregeling: de index van de eerste maand van het kwartaal waarin de uiterste datum voor het indienen van de inschrijving viel.
Waarom is dat zo belangrijk? Dat laten we zien aan de hand van deze simpele grafiek. Op de horizontale balk zien we de tijd in jaren,
waarbij 0 geldt als de uiterste datum van indienen inschrijving. De verticale balk staat voor de prijsontwikkeling. De dikke blauwe lijn laat de prijsontwikkeling zien per jaar. De prijzen fluctueren, maar het is duidelijk dat er sprake is van gestegen prijzen vanaf de uiterste datum van indienen inschrijving. De rode lijn laat zien wat er gebeurd als je rekent met de index 1 jaar na de uiterste datum van indienen inschrijving. Terwijl de prijzen gestegen zijn sinds de uiterste datum van indienen inschrijving, moet de aannemer ook nog eens een prijsdaling incasseren. Dat is uiteraard niet de bedoeling van een regeling als de risico- of indexeringsregeling.
- De juiste regeling afhankelijk van het type overeenkomst
Bovenstaand voorbeeld komt uit een raamovereenkomst. Met behulp van de risicoregeling wil men gaan indexeren, vooraf. Hieruit blijkt dat niet alle opdrachtgevers op de hoogte zijn van welke regeling het meest geschikt is voor welke contractvorm en hoe de regelingen werken. De risicoregeling is een regeling waarbij wijzigingen in prijzen van lonen, brandstoffen en bouwstofgroepen achteraf worden verrekend. Bij de indexeringsregeling worden de prijzen per eenheid vooraf geïndexeerd op basis van CBS-indexen. Deze regeling is het meest geschikt voor een raamovereenkomst.
De indexeringsregeling is nu een keuzebepaling die terug te vinden is in de Catalogus Bepalingen. In de toekomst wordt deze regeling ondergebracht in de Standaard RAW Bepalingen, onder Paragraaf 01.05.
- Copy – Paste?
In het voorbeeld hierboven wil de bestekschrijver in lid 01 de loonkosten wel indexeren. In lid 02 wordt netjes een loonkostenbestanddeel genoemd. De gebruikte terminologie en wijze van indexeren, maakt het onduidelijk welke regeling nu bedoeld wordt. Maar het lijkt nog wel een uitvoerbare regeling. Tot je bij lid 03 belandt, daar gaat het dan wel echt fout. Wellicht was het een copy-paste foutje? Maar hierbij is extra uitleg wel noodzakelijk over het juist toepassen.
- Eigen teksten?
In boevnstaand voorbeeld bestaat de aannemingssom uit alleen loonkosten en brandstofkosten. Op zich kan dat natuurlijk, bijvoorbeeld bij onderhoud van groenvoorzieningen. Ook hier gaat het weer mis bij lid 03. De aannemer mag blijkbaar een nieuwe prijs indienen na het 1e contractjaar. Vervolgens wordt bepaald dat de prijsaanpassing wordt bepaald door de verrekenprijzen te verhogen. Dus de prijzen per eenheid blijven dan gelijk? Alleen afwijkingen worden dan blijkbaar verrekend tegen geïndexeerde prijzen. Dat kan niet niet de bedoeling van de bestekschrijver zijn geweest. Daarbij zou het in dit artikel gaan om de risicoregeling, maar deze regeling lijkt meer op de indexeringsregeling.
Tips
Het toepassen van de risicoregeling of indexeringsregeling. Gelukkig wordt het nut ervan steeds vaker ingezien. Het feit dat er veel vragen over worden gesteld is enerzijds positief, want het is een relevant thema wat dus daadwerkelijk wordt toegepast. De keerzijde is dat het nog te vaak mis gaat. Ondanks de beste bedoelingen van de bestekschrijver, komen er teksten die echt niet correct zijn. Kom je dit tegen als aannemer: kaart het aan en stel vragen! Bestekschrijver: Maak gebruik van de bestaande regelingen, zoals te vinden in de Standaard RAW Bepalingen, de Catalogus Bepalingen en de toelichting uit onze handleiding. Deze onderdelen zijn te raadplegen op onze kennisbank. De bestaande regelingen zijn juridisch kloppend, duidelijk en eenduidig. In de handleiding staan uitgewerkte rekenvoorbeelden. Uiteraard is er ook nog de RAW Helpdesk voor het beantwoorden van vragen als je er niet uitkomt! Maar bovenal, blijf zelf nadenken, lees je bepalingen na en laat je collega kritisch meekijken.Benieuwd naar meer veelgestelde RAW vragen?
Deze lees je bij RAW ondersteuning.Heb je zelf een vraag?
Stel deze dan aan de RAW-helpdesk
